Vietnam Savaşı: Kısa Bir Bakış
İkinci Çinhindi Savaşı olarak da bilinen Vietnam Savaşı, 1955’ten 1975’e kadar süren uzun ve yıkıcı bir çatışmaydı. Kuzey Vietnam ve komünist müttefikleri, başta ABD ve diğer anti-komünist ülkeler tarafından desteklenen Güney Vietnam’a karşı savaştı. Savaş, komünizm ve kapitalizm arasındaki küresel mücadeleyi yansıtan Soğuk Savaş’ın önemli bir bölümüydü.
Vietnam Savaşı’nın kökleri, Fransız sömürgesi olan Vietnam’ın bağımsızlık arayışına girdiği İkinci Dünya Savaşı’nın sonuna kadar uzanıyor. Komünist devrimci bir lider olan Ho Chi Minh, 1945 yılında Vietnam’ın bağımsızlığını ilan ederek Fransız sömürge güçlerine karşı Birinci Çinhindi Savaşı’na yol açtı. 1954’teki Fransız yenilgisinden sonra Cenevre Anlaşmaları Vietnam’ı geçici olarak 17. paralelde böldü; Kuzey komünistlerin, Güney ise anti-komünist bir rejimin kontrolü altına girdi.
Kuzey ve Güney Vietnam arasındaki çatışma, Güney’deki komünist isyancıların (Viet Cong) Güney Vietnam hükümetine karşı gerilla savaşı başlatmasıyla tırmandı. Komünizmin yayılmasından korkan Amerika Birleşik Devletleri, Güney Vietnam’a askeri ve mali destek sağlamaya başladı. 1964 yılında Tonkin Körfezi Olayı, ABD Kongresi’nin Başkan Lyndon B. Johnson’a ABD’nin askeri müdahalesini arttırma yetkisi verdi. 1965 yılına gelindiğinde, Amerikan birlikleri bölgede konuşlandırıldı ve savaş tırmandı.
1968’de Viet Kong, Güney Vietnam’da Tet Saldırısı’nı başlattı. Komünistler için askeri bir gerileme olmasına rağmen, saldırılar Amerikan kamuoyunu şok etti. ABD’de savaş karşıtlığının artmasıyla 1968’de Paris’te barış görüşmeleri başladı. Savaş devam etti, ancak 1973’te Paris Barış Anlaşması imzalandı ve ABD güçlerinin geri çekilmesine yol açtı. Ancak Kuzey ve Güney Vietnam arasındaki çatışmalar devam etti. Nisan 1975’te Kuzey Vietnam güçleri Güney Vietnam’ın başkenti Saygon’u ele geçirerek savaşı fiilen sona erdirdi. Ülke komünist kontrol altında yeniden birleştirildi ve Saygon’un adı Ho Chi Minh City olarak değiştirildi.
Savaşıın Vietnam ve dünya üzerinde derin etkileri oldu. Milyonlarca Vietnamlı sivil ve askerin ölümünün yanı sıra Amerikan ve müttefik kuvvetlerinin önemli kayıplar vermesiyle insani acılara yol açtı.
Savaşın kalıntıları
Dar bir tünelin önünde bekliyorum. İçeri girip girmeyeceğime karar veremiyorum. Arkamdaki sırada sabırsız turistler söyleniyor. Uyarılarıyla kendime gelip sıradan ayrılıyorum. Hiçbir güç beni bu tünele sokamaz. Burası bir zamanlar özgürlükleri için mücadele eden efsanevi Viet Kong için bir saklanma yeriydi. Tarihin akışını değiştiren saldırılarını bu tünellerde planladılar, depolama ve barınma amacıyla kilometrelerce uzunluğunda bir yeraltı ağı yarattılar. 1965’te aylarca elle kazılan bu tüneller, bir kilometre ötedeki ABD üssüne yapılacak saldırılar için insan ve silah saklıyordu. Binlerce kamufle edilmiş girişi olan yaklaşık 200 km’lik yeraltı geçitlerinden oluşan tüneller Viet Kong’un gerilla stratejisi için kilit öneme sahipti. Tüyler ürpertici bir ekran, ABD askerleri için kurulan tuzakları, üzerine basanlara bambu çivileri saplayan tuzakları gösteriyor. Bu tür tuzaklar sadece düşman askerlerini öldürmekle kalmıyor görenleri de dehşete düşürüp psikolojik yıkıma neden oluyordu. Rehberimizin de dediği gibi tuzaklar bedeni öldürmekten çok zihni öldürmekle ilgiliydi. Burası savaşın ve insanların hayatta kalmak için neler yaptığının bir kanıtı. Tünellere girmenin klostrofobik eğilimleri olanlar için faydalı olmayacağını söylemeye gerek yok. Ho Chi Minh City’nin bir saat kuzey batısında yeraltında verilen savaşın hatırası olan Cu Chi tünel kompleksi bugün Vietnam’ın en önemli turistik turlarına ev sahipliği yapıyor.
Vietnam’da çok ama çok sayıda insan öldürüldü. Savaş Kalıntıları Müzesi savaşın etkilerini gözler önüne seriyor. Müze, Amerikan Savaşı’nı Vietnamlıların bakış açısından anlatıyor ve ABD ordusu tarafından işlenen birçok savaş suçunu belgeliyor. Bunlar arasında, fotoğrafçısı Nick Ut tarafından müzeye bağışlanan, napalm saldırısından kaçan bir kızın Pulitzer ödüllü ünlü görüntüsü de yer alıyor. Çocuklar için uygun değil ve yüreği zayıf olanlar için de değil ama bence ziyaret edilmeli. Savaş sadece insanları yok etmedi ülkenin arkeolojisini de harap etti. B-52 uçaklarının bombardımanıyla yok olan tapınaklar yeniden inşa edildi, bitki örtüsünün yaralarını doğa kendiliğinden sardı. Tropik kuş cıvıltıları yakılan ormanların yeniden yeşermesiyle tekrar duyuldu.
Bu ülke o kadar çok savaş yaşamış ki Vietnamlıların sözlüğünde Vietnam Savaşı diye bir şey yok, bu onların sadece bir başka savaşı yani Amerikan Savaşı. Tarihlerinde Çin, Japon, Fransız, Kamboçya ve tekrar Çin ile yaptığı sayısız savaşlar var.
Devrimci lider
Ho Chi Minh’in 60 yıl önce olduğu gibi bugün de saygı gördüğünü anlamak için Vietnam’da kısa bir süre geçirmeniz yeterli. Devrimci bir lider ve modern Vietnam’ın kurucu babası olan Ho Chi Minh, Vietnam’ın sömürge yönetiminden kurtuluşu için gösterdiği yorulmak bilmez çabayla tanınıyor. Onun liderliğinde Vietnam, 1954 yılında Fransızları yenerek Vietnam’ın bölünmesine yol açan ve Vietnam Savaşı’na zemin hazırladı. Ho Chi Minh’in vizyonu savaş alanının ötesine uzanıyordu; sosyalist bir cumhuriyet kurmayı arzuluyor, yoksulluğu ortadan kaldıracak ve eğitimi teşvik edecek sosyal reformlar için bastırıyordu. Mirası, yabancı bir bakış açısından karmaşık olsa da Vietnam halkının kalbinde ölümsüzleşti.
5 günlük keşiften sonra onun adını taşıyan şehirden ayrılıp onun çalışmalarını sürdürdüğü ve devrimi başlattığı Hanoi’ye hareket etme zamanı geldi.
